Fərdi sahibkarların eləcə də, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxslərin qarşılaşdığı problemlərdən biri də vergi mübahisələri ilə bağlıdır. Bu yazımızda vergi sahəsində tez-tez qarşılaşdığımız vergi mübahisələri və sizə təklif edəcəyimiz peşəkar hüquqi xidmətlər barədə danışacağıq.
Vergi ödəyicilərinin fəaliyyəti kameral və səyyar vergi yoxlamaları vasitəsilə vergi orqanları tərəfindən yoxlanılır.
Kameral vergi yoxlaması dedikdə – vergi orqanı tərəfindən yerlərə getmədən vergi ödəyicisinin fəaliyyəti haqqında vergi orqanında olan sənədlər və mənbəyi məlum olan məlumatlar əsasında keçirilən yoxlama nəzərdə tutulur.
Səyyar vergi yoxlaması dedikdə – vergi orqanı tərəfindən vergi ödəyicisinin fəaliyyət göstərdiyi məkanda keçirilən vergi yoxlaması növü nəzərdə tutulur. Səyyar vergi yoxlaması növbəti və növbədənkənar formada ola bilir. Səyyar vergi yoxlaması 1 il ərzində yalnız bir dəfə keçirilə bilər və bu yoxlamanın müddəti 30 gündən artıq olmamalıdır. Lakin, müstəsna hallarda bu müddət 90 günə qədər artırıla bilər. Səyyar vergi yoxlaması həyata keçirildikdən sonra vergi orqanı tərəfindən yoxlamanın nəticələri üzrə qərar çıxarılır.
Səyyar və kameral vergi yoxlamaları zamanı vergi orqanı əməkdaşlarının qanunsuz hərəkətlərindən, habelə vergi orqanları tərəfindən çıxarılan aktlardan və ya qərarlardan hər bir vergi ödəyicisi şikayət edə bilər. Şikayət iki qaydada verilə bilər:
1. Yuxarı vergi orqanına şikayət;
2. Məhkəmə qaydasında şikayət.
Qeyd edək ki, sizin yuxarı vergi orqanına şikayət verməyiniz, məhkəməyə müraciət etməyinizi istisna etmir. Yəni eyni zamanda həm yuxarı vergi orqanına, həm də məhkəməyə müraciət edə bilərsiniz. Lakin şikayət verən zaman diqqət edilməli olan bəzi məqamlar var ki, bunlardan biri də müddətlə bağlıdır. Belə ki, vergi orqanlarının qərar və ya aktlarından yuxarı vergi orqanına vergi ödəyicisi tərəfindən öz hüquqlarını pozulduğunu bildiyi və ya bilməli olduğu gündən 3 ay müddətində şikayət verilə bilər. Əgər göstərilən müddət üzrlü səbəbdən buraxılmışdırsa, şikayət verən şəxsin ərizəsi əsasında bu müddət bərpa edilə bilər. Bunu da qeyd edək ki, yuxarı vergi orqanına verilən şikayətə 30 gün ərzində baxılmalıdır. Baxıldıqdan sonra isə 10 gün müddətində şikayətə yazılı şəkildə cavab verilməlidir.
Vergi sahəsində məhkəmə təcrübəsində tez-tez rast gəlinən işlərdən biri vergi borcunun tutulması ilə bağlıdır. Adətən bu tip mübahisələrdə iddiaçı tərəf kimi vergi orqanı, cavabdeh kimi isə vergi ödəyicisi çıxış edir. Ümumi təcrübəyə baxdıqda qeyd edilən mübahisələr üzrə adətən məhkəmələr cavabdeh tərəfin xeyrinə yekun qərar qəbul edir. Burada əsas səbəb vergi borclarının ödənilməsi üzrə vergi orqanları tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydalara əməl edilməməsidir. Bu kimi hallarda vergi ödəyiciləri diqqətli olmalıdırlar, əgər sizin barənizdə vergi orqanı sizə əvvəlcədən borcun ödənilməsi ilə bağlı xəbardarlıq etmədən və ya digər mümkün vasitələrdən istifadə etmədən məhkəməyə müraciət etmişdirsə sizin bu iddiaya etiraz etmək hüququnuz var.
Vergi mübahisələri zamanı qarşılaşdığımız digər bir məsələ isə əmlakın açıq hərracda satılması ilə bağlıdır. Vergi ödəyicisi tərəfindən vergi öhdəlikləri yerinə yetirilmədikdə yaranmış vergi borcunun ödənilməsi üçün onun əmlakı siyahıya alınır. Daha sonra siyahıya alınan əmlakın məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərarı əsasında hərracda satışı həyata keçirilir. Bu kimi hallarda vergi ödəyiciləri aşağı instansiya məhkəmələrinin qərarlarından yuxarı məhkəmələrə şikayət etmək hüquqlarından istifadə etməlidirlər.
Praktikada tez-tez rast gəlinən vergi mübahisələrindən bir digəri də vergi ödənişlərinin düzgün hesablanmaması ilə bağlıdır. Bəzən vergi orqanları tərəfindən vergi ödəyicisinin ödəyəcəyi vergi məbləğləri və ya vergi borcları düzgün hesablanmır. Belə hallarla qarşılaşan vergi ödəyicisinin də həmçinin yuxarı vergi orqanına və məhkəməyə şikayət etmək hüququ yaranır. Bəzi hallarda vergi orqanları sahibkarlıq fəaliyyətini dayandırmış vergi ödəyicisi barəsində vergi borcunun ödənilməsi tələbini irəli sürürlər. Burada vergi ödəyicilərinin diqqət etməli olduqları məqamlardan biri budur ki, qanunvericiliyin tələblərinə əsasən vergi ödəyicisi fəaliyyətini dayandırdıqda, habelə vergi ödəyicisi olan hüquqi şəxs ləğv edildikdə və ya fərdi sahibkarın fəaliyyətinə xitam verildikdə, 30 gündən gec olmamaq şərtilə vergi orqanına bəyannamə təqdim edilməlidir. Bundan əlavə vergi ödəyicisi sahibkarlıq fəaliyyətini və ya digər vergi tutulan əməliyyatlarını müvəqqəti dayandırdıqda, həmin fəaliyyətin və ya əməliyyatların dayandırılması günündən gec olmayaraq vergi orqanına müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi formada arayış təqdim etməlidir. Fəaliyyətini dayandırmış vergi ödəyicisi tərəfindən qeyd olunmuş qaydalara əməl olunduğu halda onun barəsində vergi borcu hesablanmışdırsa bu qanunsuz hesab edilir və vergi ödəyicisinin bu kimi hallarda şikayət etmək hüququ yaranır.
Vergi sahəsi üzrə yaranan münasibətlər və bu münasibətlərdən irəli gələn mübahisələr kifayət qədər mürəkkəb olur. Əgər sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğulsunuzsa vergi məsələləri ilə bağlı peşəkarlardan məsləhət almağınız arzu olunandır. İlk öncə qeyd edək ki, vergi sahəsiylə bağlı hüquqi xidmətləri 2 kateqoriyaya ayırmaq mümkündür:
1. Ümumi vergi məsələləri ilə bağlı hüquqi və fiziki şəxslərə göstərilən hüquqi xidmətlər;
2. Vergi mübahisələri ilə bağlı göstərilən hüquqi xidmətlər.
Ümumiyyətlə, vergi sahəsində problemli hallarla qarşılaşmamaq, vergi orqanı ilə vergi ödəyicisi arasında olan mübahisələrin iştirakçılarına çevrilməmək üçün bu sahədə professionallarla işləmək hər bir sahibkar üçün vacibdir. Şirkətimizin peşəkar hüquqşünasları sizlərə müəyyən vergi əməliyyatlarının həyata keçirilməsi, onların nəticələri və vergi qanunvericiliyi sahəsində konsaltinq xidmətləri təklif edir. Bundan əlavə Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətinə başlayan zaman vergi sahəsində mövcud ola biləcək risklərin qiymətləndirilməsi, vergi planlamasının hazırlanması ilə bağlı hüquqi xidmətlərimizdən də yararlana bilərsiniz.
Vergi münasibətləri çoxşaxəli və mürəkkəb münasibətlər olduğu üçün bu münasibətlərlə bağlı bəzən vergi ödəyiciləri ilə vergi orqanları arasında mübahisəli halların yaranması da qaçılmaz olur. Bu kimi mübahisələr zamanı peşəkar vəkil xidmətindən istifadə etmək sizi qarşılaşa biləcəyiniz hüquqi risklərdən sığortalayır.
Şirkətimizin peşəkar hüquqşünasları sizə vergi mübahisələri ilə bağlı aşağıdakı hüquqi xidmətləri təklif edirlər:
1. Vergi orqanı əməkdaşlarının qanunsuz hərəkətlərindən şikayət etmək;
2. Vergi orqanının çıxardığı aktdan (qərardan) yuxarı vergi orqanına şikayət etmək;
3. Çıxarılan aktlar (qərarlar) məhkəmədə mübahisələndirilən zaman iddiaların qaldırılması;
4. İddiaçı və ya cavabdeh tərəfin nümayəndəsi qismində məhkəmədə təmsilçilik;
Bu kimi hallarla qarşılaşmamaq və ya qarşılaşan zaman düzgün addımlar atmaq üçün peşəkar hüquqşünaslarımız sizə öz xidmətlərini təklif edir. Siz də sahibkarlıq fəaliyyətiniz zamanı vergi sahəsində yarana biləcək risklərdən sığortalamaq istəyirsinizsə komandamızın peşəkar hüquqşünaslarına müraciət edə bilərsiniz.